Soru : Dünyanın yuvarlak olduğunu söyleyen ilk türk bilgini kimdir?
Kısa Cevap : Tam adı Ebu Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Birûnî‘dir. Batı dillerinde adı Alberuni veya Aliboron olarak geçer. Gökbilim, matematik, doğa bilimleri, astronomi, coğrafya ve tarih alanındaki çalışmalarıyla tanınır.
Dünyanın yuvarlak olduğunu söyleyen ilk türk bilgini kimdir?
Ebu Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Birûnî (doğum tarihi: 4 Eylül 973, ölüm tarihi: 13 Aralık 1048), Orta Çağ İslam dünyasının önemli bilim insanlarından biridir. El-Birûnî, astronomi, matematik, fizik, coğrafya, tıp, antropoloji ve tarih gibi birçok alanda çalışmış, pek çok eser bırakmıştır. İslam Altın Çağı’nda, özellikle Abbâsî Halifeliği’nin hüküm sürdüğü dönemde, bilim ve kültür alanlarında büyük katkılarda bulunan bir bilgin olarak tanınmaktadır.
El-Birûnî hakkındaki bilinen temel bilgiler:
- Doğu ve Batı Kültürleri Bilgini: El-Birûnî, İslam dünyasının sınırlarını aşarak çeşitli kültürleri inceleyen, özellikle İslam ve Hint kültürleri arasında karşılaştırmalı çalışmalar yapan bir bilim adamıdır.
- Astronomi ve Matematik: Astronomi ve matematik alanında önemli eserlere imza atmıştır. Gözlemler yaparak elde ettiği verilerle birçok astronomik konu hakkında detaylı bilgiler sunmuştur.
- Coğrafya ve Jeodezi: Coğrafya ve jeodezi konularında da çalışmış, Dünya’nın çapını ve yüzeyini ölçme çabalarına katkıda bulunmuştur.
- Tıp ve Farmakoloji: Tıp ve farmakoloji konularında da eserler vermiş, özellikle farmakoloji alanında eserleri günümüze kadar ulaşmıştır.
- Dil ve Tarih: Dilbilim ve tarih alanlarında da çalışan el-Birûnî, eserlerinde dilin evrimini inceleyerek tarih ve dilbilim arasındaki ilişkilere dair önemli gözlemlerde bulunmuştur.
- Kendi Çağının Ötesinde Bir Bilim Adamı: El-Birûnî’nin eserleri, sadece kendi döneminde değil, daha sonraki çağlarda da büyük etki bırakmış ve Avrupa Rönesansı döneminde Batı dünyasındaki bilim insanlarına ilham kaynağı olmuştur.
El-Birûnî’nin çalışmaları, İslam dünyasındaki bilimsel ve entelektüel mirası koruma çabaları ve Batı dünyasına bu mirası aktarma çabalarıyla tanınan bir bilim insanıdır.