Dağların dik yamaçlarından hızla akan suyun taşıdığı tortul kayaçların birden düzleşen bölgede yığılmalarına ne ad verilir?

Dağların dik yamaçlarından hızla akan suyun taşıdığı tortul kayaçların birden düzleşen bölgede yığılmalarına ya da bir yamaçtan çıkan dar bir kanyon gibi bir nokta tortu kaynağındaki tepesi ile sığ bir koninin bir bölümü gibi şekillendirilmiş bir tortu birikimine alüvyal yelpaze denir. Bunlar, kurak ve yarı kurak iklimlerdeki dağlık arazinin karakteristik özelliğidir, ancak aynı zamanda yoğun yağışa maruz kalan daha nemli ortamlarda ve modern buzullaşma alanlarında da bulunurlar.

Alüvyal fanlar tipik olarak akışın sınırlı bir kanaldan çıktığı ve serbestçe yayılıp yüzeye sızdığı yerde oluşur. Bu, akışın taşıma kapasitesini azaltır ve tortuların birikmesine neden olur. Akış, seyrek olan moloz akıntısı veya bir ya da daha fazla kısa ömürlü veya çok yıllık akış şeklini alabilir.

Alüvyon yelpazeleri, doğu Kuzey Amerika’nın Triyas havzaları ve güney Devon’daki Yeni Kırmızı Kumtaşı gibi jeolojik kayıtlarda yaygındır. Bu tür yelpaze çökeltileri muhtemelen jeolojik kayıtlardaki en büyük çakıl birikimlerini içerir.

En büyük alüvyal yelpazelerden bazıları, Hint-Gangetik düzlüğündeki Himalaya dağ cephesinde bulunur. Besleyici kanaldaki bir kayma (düğümsel bir kopma), 2008’de Kosi Nehri fanında meydana geldiği gibi, felaketle sonuçlanan sellere yol açabilir.