Mustafa Kemal Atatürk 1881’ yılında Selanik’te doğdu. Annesi Zübeyde Hanım, Babası Ali Rıza Efendidir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün Okuduğu okullar
- Mahalle Mektebi
- Şemsi Efendi İlkokulu
- Selanik Askeri Rüştiyesi
- Manastır Askeri İdadisi
- İstanbul Harp Okulu
- Harp Akademisi
– 1905 yılında Harp Akademisinden “Kurmay yüzbaşı” olarak mezun oldu. İlk olarak Şam’da görev yaptı. (5. Ordu’da)
– 1906 yılında “Vatan ve Hürriyet” örgütünü kurdu. Daha sonra bu örgüt İttihat ve Terakki ile birleşti. M. Kemal, İttihat ve Terakki Cemiyetinin çalışmalarını beğenmeyince örgütten ayrıldı.
– 13 Nisan 1909’da çıkan 31 Mart Ayaklanmasını bastıran orduda kurmay subay olarak görev aldı.
– 1911’de Trablusgarp’ta halkı harekete geçirmeye giden subaylar arasındaydı.
– 27 Kasım 1911’de binbaşılığa terfi etti. 1914’te yarbaylığa 1916’da generalliğe terfi etti.
– I. Dünya Savaşında Çanakkale, Kafkasya ve Suriye Cephelerinde savaştı.
Balkan topraklarında yaşayan milletler, milliyetçilik akımının etkisi ile Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklandılar. Atatürk’ün doğduğu yıllarda da ayrılıkçı fikir ve hareketler, Osmanlı aydınlarını yeni çareler aramaya yöneltti. Osmanlı aydınları bu çözülmeyi durdurmak için önce Batıcılık, sonrasında Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük gibi düşünceler ileri sürdüler.
Atatürk’ün Fikir Hayatı: Osmanlı aydınları olan Ziya Gökalp, Namık Kemal gibi kişilerden ve Fransız akımından etkilendi. Bunlara kendi fikirlerini de katarak “Atatürkçü Düşünce Sistemi” dediğimiz kendi fikirlerini oluşturdu.
Mustafa Kemal’in Fikir Hayatını Etkileyen Dört Şehir (SeSİM)
Selanik : Yunanistan’ın önemli bir şehri olan Selanik siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan çevre ülkelerden çok fazla etkilenen bir bölge idi. Büyük devletlerin yayılma ve nüfuz alanlarının en çok etkilediği Selanik şehri aynı zamanda Balkan milletlerinin Osmanlı’ya karşı ayaklanmalarına da merkezlik yapmıştır. Milliyetçilik akımından etkilenmiş ve çok uluslu bir yapıya sahiptir. Ayrıca Selanik; genç ve aydın neslin bulunduğu, vatanseverlik duygularının yoğrulduğu ve daha fazla özgürlük ortamının bulunduğu bir yerdi.
Manastır : Makedonya’nın önemli bir şehri olan Manastır, Mustafa Kemal’in fikir hayatının oluşmasında büyük etkiye sahiptir. Bu şehrin Avrupa kültüründen çok çabuk etkilenmesi ve Osmanlı yönetiminin bu şehri çok sıkı kontrol altında tutamaması, yönetime karşı olanların faaliyetlerini arttırmalarına neden olmuştur. Mustafa Kemal de bu ortamda birçok çevreyle diyalog kurarak her yönden kendini geliştirmiştir. Türkçülüğü savunan Mehmet Emin Yurdakul ile burada tanışmıştır.
Sofya : Mustafa Kemal, 27 Ekim 1913′te Sofya Askeri Ateşeliği’ne atanmıştır. Bir yıldan fazla süren bu görevi sırasında Atatürk, Balkanların ekonomik, politik ve sosyal ortamında bütün azınlıkları, dış güçleri bunların emellerini ve çeşitli dinleri tanımış; dinlerin milliyetçilik akımlarının hizmetine verilmesinin tanığı olmuştur. Bu büyük karışıklık ortamında kendini yetiştirmiştir. Bulgaristan’ın başkentidir.
İstanbul : Osmanlı Devletinin XIX. yüzyıl sonlarındaki mevcut durumu Atatürk’te İnkılap fikirlerinin gelişmesine sebep olmuştur. Mondros Ateşkesi’nin imzalanmasının ardından İstanbul’a gelen Mustafa Kemal buradan ülkenin içine düştüğü durumdan kurtarılamayacağını anlamış ve Anadolu’ya geçerek kurtuluş hareketini başlatmaya karar vermiştir.
M. Kemal’in Kurtuluş Savaşı Öncesi Görev Yaptığı Yerler:
1- II. Meşrutiyet ve meclise karşı İstanbul’da çıkan ayaklanmayı yani 31 Mart Vakasını bastırmak için oluşturulan Hareket Ordusunda (adını o verdi) Kurmay subaylık yaptı.
2- İngiliz ve Fransız birliklerinin ortaklaşa düzenledikleri Pikardi Askeri Manevralarına Osmanlı ordusunu temsilen gözlemci olarak katıldı ve Hava kuvvetlerinin önemini vurguladı.
3- Trablusgarp Savaşı: Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya sanayisini güçlendirmek için ham madde-pazar arayışına girdi ve Osmanlı’ya ait olan Trablusgarp’ı işgal etti. Bunun üzerine Mustafa Kemal kimlik değiştirerek “Şerif” takma adıyla gazeteci kılığında Trablusgarp’a gitti. Burada yerli halkı örgütleyip Gerilla taktiğini uyguladı ve Derne ile Tobruk’ta ilk askeri başarılarını kazandı.
4- Çanakkale Savaşı : Askeri dehası ortaya çıktı. Anafartalar Kahramanı unvanı aldı. Balkan Savaşları sırasında da Mustafa Kemal Gelibolu’da (Çanakkale’de) görevliydi.
5- Kafkasya ve Suriye Cephelerinde görev yaptı.
Not: Mustafa Kemal’in hayatında iz bırakan yani düşünce hayatının ve geleceğinin şekillenmesinde etkili olan şehirler; Selanik, Sofya, Manastır, İstanbul (SeSİM)Liderlik Yolunda Mustafa Kemal; Yukarıda Mustafa Kemal’in görev yaptığı yerlerden edindiği tecrübelerden sonra Mustafa Kemal, Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalanmasının ardından İstanbul’a döndü ve İstanbul’da gördüğü İtilaf Devletleri için meşhur sözünü söyledi: “Geldikleri gibi giderler” Ancak burada vatanı savunmanın zor olduğunu görünce Anadolu’ya geçti ve Kurtuluş Savaşını başlattı.
Atatürk’ün Çeşitli Özellikleri ve Yönleri
- Vatanseverliği: Ulusu için her şeyi yapmasıdır. “Ben icap ettiği zaman en büyük hediyem olmak üzere canımı vereceğim.” Sözü buna örnektir.
- İdealistliği: Hedeflerine ulaşmak için yılmadan çalışmaktır. Hedeflerinden vazgeçmemektir. M. Kemal’in en büyük hedefi milletine yararlı olmaktı. Bunu: “Hizmet edenler namus vazifelerini ifa etmiş olmaktan başka bir şey yapmamışlardır.” diyerek belirtmiştir.
- İleri Görüşlülüğü: Geleceği doğru tahmin etmektir. İstanbul’da İtilaf donanmalarını görünce : “ Geldikleri gibi giderler.” buna örnektir.
- Çok Cepheliliği (Yönlülüğü): değişik alanlarda bilgili ve etkili olmasıdır. M. Kemal iyi bir asker olduğu gibi iyi yönetici ve hukuk adamıdır.
- Mantıklılığı: Yaptığı işlerde mantık kurallarına uymasıdır. Büyük ve gereksiz hayallere kapılmamaktır.
- Gurura ve Ümitsizliğe Yer Vermemesi: Yaptıkları işlerle gururlanmaz. Kurtuluş Savaşını kazandığında “Savaşı Türk Milleti kazanmıştır” demiştir. Asla ümitsizliğe kapılmamıştır.
- Hakikati Arama Gücü: Gerçekleri araştırmasıdır.
- Yaratıcı Zihniyeti: Yeni fikirler ortaya koyabilmesidir.
- Devrimci Yeni oluşumlar sağlayabilmesi.
- Barışçı Olması
- Akıl ve Bilime Önem Vermesi: Atatürk akıl ve bilime her zaman öncelik vermiştir. “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” demiştir.
- Sabırlı ve Kararlı
- Açık sözlü
- Sanatsever
- Disiplinli
Atatürk’ün Eserleri : Mustafa Kemal Atatürk’ün bizlere bıraktığı en büyük eser Türkiye Cumhuriyeti’dir. Bunun yanında yazılı eserleri de vardır. Bunlar:
- Nutuk ( 1919-1927 yılları arasındaki olayları anlattığı eseridir )
- Vatandaş İçin Medeni Bilgiler
- Geometri kitabı