Embriyo, döllenmiş bir yumurtanın bölünmelerle çoğalması sonucu oluşan ve genellikle insanlar için gebeliğin ilk sekiz haftasına kadar olan evresini ifade eden terimdir. Embriyo aşaması, fetal dönemden önce, yani organ ve uzuvların oluştuğu ve temel vücut planının belirlendiği gelişim sürecini kapsar.
Embriyo, (İngilizce: Embryo Eski Yunanca: ἔμβρυον (oku. embrüon tohum) çok hücreli diploid ökaryotlarda gelişimin ilk basamaklarından biri. Zigotun, arka arkaya mitoz bölünme geçirip hücre sayısının artmasına embriyo denir.
Yumurta ve sperm hücrelerinin birleşmesiyle oluşan zigot, çift sarmallı DNA moleküllerini içerir. Bitkiler, hayvanlar ve bazı protistlerde zigot mitozla bölünerek çok hücreli canlıyı oluşturur. Embriyo terimi, bu gelişimin zigotun bölündüğü zamanla, gelişim basamağının başka basamağa geçmesine kadar olan ilk zamanlarını anlatmak için kullanılır.
İnsanlarda, ilk sekiz haftalık döneme embriyonal dönem denilir. Embriyonal dönemde 3 germ yaprağından çeşitli organ sistemleri oluşur. Hayvanlarda, zigotun bu gelişim aşamasında morula, blastula ve Gastrula evreleri görülür. Bitkilerde ise, bu gelişme safhaları standart değildir, embriyo yeni bitkiler oluşturmak üzere gelişir.
Embriyo Dönemleri
- Döllenme:
- Embriyo, döllenmiş bir yumurtanın oluştuğu andan itibaren başlar. Döllenme, bir sperm hücresinin bir yumurta hücresini döllemesiyle gerçekleşir. Bu olay, genetik materyalin (DNA) birleşmesi ve bir embriyo oluşturulmasıyla sonuçlanır.
- Hücre Bölünmesi:
- Döllenmiş yumurta, bölünmeye başlar ve hücre kümesi, daha sonra embriyoyu oluşturacak hücrelere ayrılır. Bu bölünme süreci blastosist adı verilen bir yapıyı oluşturur.
- İmplantasyon:
- Blastosist, rahmin iç yüzeyine yapışarak implantasyon sürecine girer. Bu, rahmin iç tabakasına gömülme ve burada yerleşme anlamına gelir. İmplantasyon, genellikle gebeliğin ilk haftasında gerçekleşir.
- Gastrulasyon ve Organogenez:
- Embriyonun ikinci haftasında gastrulasyon başlar. Bu süreç, embriyonun üç temel germ tabakasını (ektoderm, mezoderm, endoderm) oluşturur. Bu tabakalar, organ ve doku oluşumu için temel yapı taşlarını sağlar. Organogenez, embriyonun bu germ tabakalarından türetilen organ ve dokuları oluşturduğu süreci ifade eder.
- Embriyonik Gelişim:
- Embriyonun gelişimi, bu dönemde temel organ ve sistemlerin oluşumu ile karakterizedir. Bu, merkezi sinir sistemi, kalp, akciğerler, sindirim sistemi, gözler ve diğer organların ve uzuvların gelişimini içerir.
- Embriyo ve Fetal Dönem Ayrımı:
- Embriyo, genellikle gebeliğin ilk sekiz haftası boyunca adlandırılır. Daha sonra, organların temel olarak geliştiği bu dönemden sonra, gelişmekte olan organizma fetal döneme geçer.
Embriyo dönemi, gebeliğin erken aşamalarında organ ve uzuvların temel gelişiminin gerçekleştiği kritik bir dönemdir. Bu süreç, hamilelik süresince düzenli tıbbi izlemelerle izlenir ve sağlıklı bir fetal gelişim sağlamak için önemlidir.