Tarihi Olay : İnsan topluluklarının dini, siyasi, ekonomik ve kültürel alanlarda meydana getirdikleri kısa süreli gelişmelerdir. Olayın başlangıcı, bitişi ve yeri bellidir.
Olgu: Tarihi olayların sonucunda ortaya çıkan uzun süreli gelişmelerdir.
- Çanakkale Savaşı tarihi bir olay, savaş ise bir olgudur.
- Malazgirt Savaşı olay, Anadolu’nun Türkleşmesi – olgu,
- Kavimler Göçü – olay, Feodalitenin yaygınlaşması – olgu.
Tarihi Olayların Özellikleri:
- Tarih, geçmişte meydana gelen olayları inceler.
- Olaylar belli bir yer ve zamanda meydana gelmiştir.
- Olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi vardır.
- Olaylar belgelere dayandırılır.
- Tarihi olaylar tekrarlanamaz, deney ve gözlemi yapılamaz.
Tarihi Olaylar İncelenirken Uyulması Gereken Kurallar
- Olaylar, neden-sonuç ilişkisi içerisinde incelenmelidir.
- Olayın geçtiği yer ve zaman belirtilmelidir.
- Olayda rolü olan kişilerin katkılarının doğru olarak değerlendirilebilmesi için olayın geçtiği günün şartları göz önünde bulundurulmalıdır.
- Olayın geçtiği yerde araştırma yapılmalıdır.
- Olaylar objektif olarak değerlendirilmelidir.
Objektifliğin sağlanması için aşağıdaki şartlara uyulmalıdır:
- Olayın üzerinden belli bir süre geçmelidir.
- Olay, meydana geldiği zamanın değer yargıları göz önüne alınarak incelenmeli, günümüzün değer yargıları ile yorumlanmamalıdır.
- İncelenen olay ile ilgili kaynak taraması yapılmalıdır.
Tarihi olayların ve olguların araştırılması ve değerlendirilmesi sırasında izlenmesi gereken yöntemler:
1) Tarama (Kaynak Arama): Olayla ilgili yazılı ve yazısız kaynaklara başvurulur.
* Yazılı Kaynaklar: Kitabeler, şecereler, biyografiler, seyahatnameler, hatıralar, takvimler, dergiler ve gazeteler, mahkeme kayıtları, resmi veya özel mektuplar, fermanlar, paralar, kanunlar,
* Yazısız Kaynaklar: Evler, kaleler, çeşmeler, heykeller, resimler, fotoğraflar, filmler, destanlar, hikaye ve masallar, efsaneler.
2) Tasnif (Sınıflandırma): Tarihsel verilerin(bilgilerin) zamana, yere ve konuya göre bölümlere ayrılarak düzenlenmesine tasnif denir. Belgeler sınıflandırılır.
3) Tahlil (Çözümleme): Elde edilen verilerin kaynak ve bilgi yönünden yeterli olup olmadığının tespitine Tahlil etme denir. Belgeler çözümlenir.
4) Tenkit (Eleştiri): Eldeki bilgilerin doğruluk derecesinin güvenilir kaynaklara göre belirlenmesidir. Belgelerin yanlış olanları ayırt edilir
5) Terkip (Sentez): Kaynaklar sınıflandırma, çözümleme ve eleştiri aşamasından geçtikten sonra çalışmaları birleştirmek, bir araya getirmek ve sonuca gitmek işlemine Terkip, sentez yapma, birleştirme denir.