Temel Büyüklükler : Başka birimlere gerek duyulmadan ifade edilebilen birimlerdir.
Fizikte 7 tane Temel büyüklük vardır bunlar ; kütle, uzunluk, zaman, akım şiddeti ve sıcaklık,ışık şiddeti ve madde miktarıdır.
| Büyüklük | Sembolü | Birimi | Ölçüm aleti |
|---|---|---|---|
| Kütle | m | kilogram (kg) | Terazi |
| Uzunluk | ℓ | metre (m) | Metre |
| Zaman | t | saniye (s) | Saat |
| Sıcaklık | T | Kelvin (K) | Termometre |
| Akım şiddeti | i | Amper (A) | Ampermetre |
| Işık şiddeti | I | Candela (cd) | – |
| Madde miktarı | n | Mol (mol) | – |
Tabloda görüldüğü gibi fizikte yedi tane temel büyüklük vardır. Temel büyüklükler için kodlama yapacaksak baş harfleri birleştirerek “KISAMUZ” kodlamasını kullanabiliriz.
Türetilmiş Büyüklükler : Başka büyüklükler yardımıyla ifade edilen büyüklüklere türetilmiş büyüklükler denir.
Türetilmiş büyüklüklere örnekler ; kuvvet, ivme, hız, direnç, enerji vb.
Başka büyüklükler yardımıyla ifade edilebilen büyüklüklere türetilmiş büyüklük denir. Kuvvet, hız, ivme, enerji, momentum gibi birçok türetilmiş büyüklük vardır. Türetilmiş büyüklüklerin birimleri, temel büyüklüklerin birimlerinden faydalanılarak bulunur.
Bu nedenle türetilmiş büyüklüklerde sınır yoktur. Sadece en çok kullanılan türetilmiş büyüklükler ele alınabilir.
Türetilmiş büyüklükler için kodlama yapmak bu açıdan bakıldığında gerekli değildir. Eğer türetilmiş büyüklükleri öğrenmek istiyorsanız temel büyüklükleri ezberleyip geri kalanlarını türetilmiş büyüklük olarak alabilirsiniz.
| Büyüklük | Sembolü | Birimi |
|---|---|---|
| Kuvvet | N | Newton (N) |
| Hız | v | metre/saniye (m/s) |
| Enerji | J | joule (jul) |
| Hacim | V | metreküp (m3) |
| Yüzey Alanı | A | metrekare (m2) |
En çok kullanılan türetilmiş büyüklükler ve birimleri yukarıdaki tabloda gösterilmiştir. Türetilmiş büyüklüklerin ölçüm aleti olmaz.
Bir türetilmiş büyüklüğü ölçmek için onu oluşturan temel büyüklüklerle ölçüm yaparak matematiksel dönüşüm kullanırız. Örneğin hız için uzunluk ve zaman büyüklüklerini ölçüp sonuca ulaşırız.