Türk Edebiyatında İlkler sayfamızda karşınıza sıklık ile gelebilecek soruları veriyoruz. İyi bir tekrar olabileceğini düşündüğümüz yazımız aşağıda sizler ile.
Türk Edebiyatında İlk Hikâyeler (Öyküler):
1. İlk Hikâye Örneği: Letâif-i Rivayat, Ahmet Mithat Efendi -1870
2. Batılı Anlamda İlk Hikâye Denemesi: Küçük Şeyler, Sami Paşazade Sezai – 1892
Türk Edebiyatında İlk Romanlar:
1. İlk Çeviri Roman: Tercüme-i Telemak (Fenelon), Yusuf Kâmil Paşa
2. İlk Yerli Roman Denemesi: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, Şemsettin Sami
3. İlk Edebî Roman: İntibah, Namık Kemal
4. İlk Realist Roman Denemesi: Araba Sevdası, Recaizade Mahmut Ekrem
5. İlk Köy Romanı Denemesi: Karabibik, Nabizade Nazım
6. İlk Psikolojik Roman Denemesi: Zehra, Nabizade Nazım
7. İlk Psikolojik Roman: Eylül, Mehmet Rauf
8. Batı Tekniğine Uygun İlk Realist Roman: Mai ve Siyah, Halit Ziya Uşaklıgil
9. İlk psikolojik roman denemesi, ilk Naturalist ve tezli roman: Zehra, Nabizade Nazım
10. İlk Tarihî Roman Denemesi: Yeniçeriler, Ahmet Mithat Efendi
11- İlk Tarihî Roman Örneği: Cezmi, Namık Kemal
12. İlk Kadın Romancımız – Fatma Aliye Hanım
13. İlk polisiye roman: Esrar-ı Cinayet, Ahmet Mithat Efendi
14. Kurtuluş Savaşını Doğrudan İşleyen Romanımız- Ateşten Gömlek – Halide Edip Adıvar
Türk Edebiyatında İlk Tiyatrolar:
1. Sahnelenen İlk Tiyatro Eseri – Vatan Yahut Silistre -Namık Kemal
2. İlk Tiyatro Eseri: Şair Evlenmesi, Şinasi
3. Heceyle Yazılan İlk Manzum Tiyatro Eseri: Nesteren, Abdülhak Hamit Tarhan
4. İlk Uyarlama Tiyatro Eserinin Yazarı – Ahmet Vefik Paşa
5. Edebiyatımızda Epik Tiyatronun Kurucusu – Haldun Taner
6. Hece ile Yazılan ilk Manzum Tiyatro Örneği – Binnaz – Yusuf Ziya Ortaç
7. İlk Epik Tiyatro örneği – Keşanlı Ali Destanı- Haldun Taner
Türk Edebiyatında İlk Şiirler:
1. Fransızca’dan İlk Şiir Çevirileri Yapan ve İlk Folklor İncelemesi Çalışmaları Yapan Sanatçı: Şinasi
2. İlk Şiir Antolojisi: Harabat, Ziya Paşa
3. İlk Mensur Şiir Örnekleri – Mensur Şiirler – Halit Ziya Uşaklıgil
4. Edebiyatımızda İlk Kafiyesiz Şiir Denemesi-Validem – Abdulhak Hamit Tarhan
5. İlk Köy Şiiri Örneği – Köylü Kızların Şarkısı – Muallim Naci
6. Edebiyatımızda ilk Çocuk Şiiri Örnekleri – Şermin -Tevfik Fikret
7. İlk Pastoral Şiir Örneği – Sahra – Abdulhak Hamit Tahran
8. Aruzu Türkçe’ye Uyarlayan İlk Şair – Tevfik Fikret
9. Tasavvuf Edebiyatının Kurucusu ve Bu Yönde şiirler Yazan İlk Şair – Hoca Ahmet Yesevi
10. Bilinen İlk Türk Şair – Aprınçor Tigin
11. Bilinen ilk Türk Yazar -Yollug Tigin
12. Edebiyatımızda Aruzla Yazılan İlk Eser: Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib
13. İlk Hamse Sahibi: Ali Şir Nevaî
14. İlk Divan Şairimiz – Hoca Dehhanî
15. İlk Didaktik Eser Örneği – Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacib
Türk Edebiyatında İlk Gazeteler:
1. Edebiyatımızda İlk Özel Gazeteyi Çıkaran, Noktalama İşaretlerini İlk Kullanan Sanatçı: Şinasi
2. İlk Resmî Türkçe Gazete: Takvim-i Vakayi – 1831
3. İlk Yarı Resmi Türkçe Gazete: Ceride-i Havadis -1832
4. İlk Özel Türkçe Gazete : Tercüman-ı Ahval – 1860
Türk Edebiyatında Diğer İlkler:
1. Edebiyatımızda İlk Fabl Örneği: Harnam, Şeyhî
2- Edebiyatımızda Batılı Anlamda İlk Fabl Örneği: Eşek İle Tilki Hikâyesi, Şinasi
3. İlk Makale Örneği: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi, Şinasi – 1860
4. İlk Eleştiri Örneği: Namık Kemal – 1866
5. Edebiyatımızdaki En Önemli Gezi Yazısı Örneği:Seyahatname, Evliya Çelebi
6. Edebiyatımızda Günlük Terimini İlk Kullanan yazar: Falih Rıfkı Atay
7. İlk tezkire : Mecalisü’n-Nefais, Ali Şir Nevaî
8. Anadolu Sahasında Yazılan İlk Tezkire: Heşt Behişt, Edirneli Sehî Bey
9. İlk Söylev (Nutuk): Göktürk Yazıtları (Orhun Abideleri)
10. İslâmî Dönem Türk Edebiyatı İlk Yazılı Eser : Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib
11. Edebiyatımızda İlk Mesnevi Örneği: Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib
12. Edebiyatımızda İlk Siyasetname Örneği: Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib
13. Batı Etkisindeki Türk Edebiyatında Bilinçli İlk Temsilcisi: Şinasi
14. Edebiyatımızdaki İlk Atasözleri Derlemesi: Durub-ı Emsal-i Osmaniye, Şinasi
15. İlk Bibliyografya: Keşfu’z-Zünun, Kâtip Çelebi
16. İlk Hatıra Kitabı: Babürnâme, Babürşah – 16.yy.
17. İlk Mizah Dergisi: Diyojen, Teodor Kasap
18. İlk Edebî Bildiriyi Yayımlayan Topluluk – Fecr-i Ati Topluluğu
19. İlk Yazılı Edebî Metin ve Türk Adının Geçtiği İlk Metin – Göktürk Yazıtları
20. Türk Dilinin İlk Sözlüğü ve İlk Dilbilgisi Kitabı -Divanü Lügati’t-Türk – Kâşgarlı Mahmut
21. İlk Türkçe Sözlük – Kamus-ı Türkî – Şemsettin Sami
22. İlk Edebiyat Tarihçimiz – Abdulhalim Memduh Efendi
23. Batılı Anlamda İlk Edebiyat Tarihçimiz – Mehmet Fuat Köprülü
24. Türkçe’nin İlk Dilbilgisi Kitabı – Sarf-ı Türkî – Süleyman Paşa
25. İlk Alfabemiz – Göktürk Alfabesi
26. Edebiyatımızda Milli Edebiyatın Açılmasına öncülük eden – Mehmet Emin Yurdakul
27. İlk Türk Destanı – Alp Er Tunga Destanı
28. Süslü Nesrin İlk Temsilcisi – Sinan Paşa
29. Dilde Sadeleşmeyi Savunan ilk Yayın Organı – Genç Kalemler
30. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Kurulan ilk Edebî Topluluk – Yedi Meşaleciler
31. Edebiyatımızda Yayımlanan ilk Ortak Kitap – Yedi Meşale
32. Edebiyatımızda Yayımlanan İkinci Ortak Kitap – Garip
33. İlk Röportaj örneği – Rüya – Ziya Paşa
34. İlk Dergi örneği – Mecmua-ı Fünun – Münif Paşa-1861
35. Batılı anlamda İlk Günlük Örneği- Seyahat Jurnali- Direktör Ali Bey
36. Türkî-i Basit Akımının Öncüsü – Aydınlı Visali -15.y.y.
37. Türkî-i Basit Akımının En güçlü Temsilcileri – Edirneli Nazmi ve Tatavlalı Mahremi
39. Sebk-i Hindi Akımının En Güçlü Temsilcisi – Şeyh Galip-18.yy.
40. İlk fıkra yazarımız- Ahmet Rasim
Dünya Edebiyatında İlkler
1. Dünya Edebiyatında Hikâye Türünün ilk Örneği: Decameron Öyküleri – Giovanni Boccacio
2. Dünya Edebiyatında Deneme Türünün ilk Örneği: Denemeler – Montaigne
3. Dünya Edebiyatında İlk Modern Roman Örneği: Don Kişot – Cervantes
4. Dünya Edebiyatında ilk Realist Roman Örneği: Mademe Bovary – Gustave Flaubert
5. Dünyanın Bilinen İlk Destanı: Gılgamış Destanı -Sümerler
6. Komedi Türünün ilk Temsilcisi: Aristofanes
7. Trajedi Türünün ilk Temsilcisi: Aiskylos
8. Bilinen ilk Fabl Örneği: Pança Tantra (Kelile ve Dimne) – Hint Edebiyatı