Karşıt kavramları karşılayan, birbirleriyle çelişen anlamlar içeren sözcüklere “zıt anlamlı sözcükler” denir.
- Güzel – çirkin
- İnce – kalın
- Ağlamak – gülmek
- İnmek – çıkmak vs
Sıkça kullandığımız zıt anlamlı kelimelere örnekler vermeden önce bilmemiz ve dikkat etmeniz gereken şeylere değinelim.
UYARI: Her sözcüğün eş anlamlısı olmadığı gibi zıt anlamlısı da yoktur. Özellikle nitelik ve nicelik bildiren sözcüklerin yani sıfatların ve zarfların zıt anlamlısı bulunur.
Örnek = Ekşi, kitap, sarı, masa, duvar…
UYARI: Fiillerin olumlu-olumsuz biçimleri zıtlık oluşturmaz. Onlar aynı eylemin gerçekleşip gerçekleşmediğini bildirir. Karşıtlık oluşturması için farklı bir sözcüğün olması gerekir. Kısacası bir sözcüğün olumsuzu onun zıttı değildir.
Örnek = Gelmek (olumlu) – gelmemek (olumsuz) ≠ Zıt anlamlılık ilişkisi yoktur.
Gelmek – gitmek = Zıt anlamlılık ilişkisi vardır.
UYARI: Bir sözcüğün zıt anlamlısı, onun cümledeki kullanımına göre değişir.
Örnek = Pazardaki meyvelerin yüksek fiyatı vatandaşın cebini yakıyor.
Yüksek kelimesinin zıt anlamlısı normalde alçak kelimesidir. Ancak yukarıdaki cümlede geçen yüksek fiyat sözünün zıt anlamlısı “alçak fiyat” olamayacağı için doğrusu “düşük fiyat ” olacaktır. Bu yüzden cümledeki anlamından dolayı yüksek sözcüğünün zıt anlamlısı düşük kelimesidir.
Aşağıda, sıkça kullandığımız zıt anlamlı kelimeler, sizler için alfabetik olarak sıralanmıştır. Eğer zıt anlamlı kelimeler tablosunu indirmek isterseniz aşağıdaki linke tıklayabilirsiniz.